Taliban Afganistan’da bugünü resmi tatil ilan etti, eski cumhurbaşkanları Gani ve Karzai ABD’yi eleştirdi

Güncelleme 15 Ağustos 2022, 14:03 +03

Bugün Taliban’ın Afganistan’da tekrardan kontrolü ele almasının birinci yılı. Taliban yönetimi bugünü resmi tatil ilan etti. Ülkenin eski cumhurbaşkanları Hamid Karzai ve Eşref Gani ise askerlerini Afganistan’dan çekme sonucu sebebiyle ABD’yi eleştirdi.

Afganistan’ın başkenti Kabil’in en büyük meydanına, beyaz ve siyah Taliban bayrakları dikildi.

Bayrakların bazıları “Tanrı’ın lütfuyla ABD’yı yendik” yazan bir duvar resminin karşısında dalgalanıyor.

Duvar resmi, geçen yıl, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesi sonrası yapılmıştı. Daha ilkin bu duvarlarda Afganistan’daki yaşamı betimleyen daha renkli resimler yer alıyordu.

Meydanı çevreleyen yolun kenarında büyüklü küçüklü Taliban bayrakları satan tezgahlar var ve Taliban savaşçılarıyla dolu arabaların bayrak satın almak için durduklarını, bayrakları otomobillerinin arka camlarına örttüklerini görmek mümkün.

Bazı bölgelerde, Taliban üyelerinin resmi tatilin uygulandığından güvenilir olmak için pazarlarda dolaşıp açık olan dükkanları kapattığına dair haberler var.

ABD güçlerinin ülkeden çekilmesinin arkasından Taliban geçen yıl yalnız 10 gün içinde Afganistan’ın dört bir yanında ilerlemiş kentlerin ve kasabaların kontrolünü ele geçirmişti.

15 Ağustos’ta ise başkent Kabil’i de ele geçirerek 20 yıl sonrasında Afganistan’da tekrardan kontrolü sağlamıştı.

Amerikan ve Alman medyasına ayrı ayrı konuşan Afganistan’ın eski cumhurbaşkanları Eşref Gani ve Hamid Karzai, ABD birliklerinin geçen senenin başlarında ülkeden çekilmesini eleştirdi.

2014’ten Taliban’ın iktidarı ele geçirmesine kadar Afganistan’ın cumhurbaşkanı olan Gani, isyancıların kuşatması altındaki Kabil’den kaçtığı için ağır bir halde eleştirilmişti. Sadece CNN’e verdiği röportajda bu kararını savundu ve müdafa bakanının şehrin artık savunulamayacağını söylediğini aktardı.

Gani, 1986’dan 1992’ye kadar görevde olan eski cumhurbaşkanı Muhammed Necibullah’a atıfta bulunarak, “Taliban ve destekçilerine bir Afgan cumhurbaşkanını bir kez daha aşağılama zevkini yaşatmak istemediğim için ayrıldım” dedi.

Necibullah; Taliban 1996’da Kabil’i ele geçirdiğinde yakalanmış, işkence görmüş ve öldürülmüştü.

73 yaşındaki Gani ise ısrarla, “Asla korkmadım. Son olarak ben ayrıldım” dedi.

Gani, Afganistan’da Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın kendisi için artık güvenli olmadığını da söylemiş oldu. Saraydaki aşçılarından birine kendisini zehirlemesi için 100 bin dolar teklif edildiğini iddia etti.

Birleşik Arap Emirlikleri’nde sürgünde yaşayan Gani, hükümetinin Batı’dan yeterince destek göremeyişini eleştirdi. ABD tarafınca “ihanete uğramış” hissedip hissetmediği sorusuna ise şu yanıtı verdi:

“Bu tür kelimeler kullanmam. Suçlama ya da ihanet duygusuna kapılma lüksüm yok. Süper güçler, büyük güçler, ulusal çıkarlarına gore karar verirler. Umuyorum ki, bunların neticelerini düşünmüşlerdir.”

Gani ek olarak başkanlık sarayında yağmalanan 5 milyon doların yanında Ulusal Güvenlik Müdürlüğü’ndeki bir kasadan on milyonlarca dolar alıp kaçtığı iddialarını da reddetti, “Bu bir dezenformasyon kampanyasının parçası. Araştırdılar ve hiçbir şey bulamadılar” dedi.

Gani’den ilkin Afganistan Cumhurbaşkanı olan Hamid Karzai de Alman gösterim kuruluşu Deutsche Welle’ye (DW) yapmış olduğu ABD’nin ülkeden çekilmesini kınadı ve bu sonucu “utanç verici” olarak nitelendirdi.

2014’e kadar iki dönem vazife icra eden Karzai, Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinden bu yana Kabil’deydi. Bazı medya kuruluşları Karzai’nin rejimin tutsağı olduğu yönünde iddialar ortaya atmıştı sadece Karzai bu tarz şeyleri reddetti.

Karzai, komşu ülke Pakistan’da bazı çevrelerin Taliban’ın yönetimi ele geçirmesini desteklediğini öne sürdü. Bu, eski Afgan güvenlik yetkililerinin uzun süredir şüphelendiği bir iddia olmuştu.

Karzai, “Pakistan’ın eski başbakanı Imran Khan’ın İslamabad’da bazı Müslüman ülkelerinin dışişleri bakanlarıyla konuştuğunu, Afgan kızlarının okula gitmemesini haklı çıkarmaya çalıştığını söylemiş oldu.

Karzai, “Kız evlatlarının eğitimsizliği, toplumun minimum yarısının eğitimsiz olması anlamına geliyor. Bu oldukça zayıflamış ve yoksun bırakılmış bir Afganistan demek. Dolayısıyla Pakistan’ın bunu desteklemesi için başka bir sebep olması imkansız” dedi.

Imran Khan, daha ilkin Taliban’ın müttefiki bulunduğunu reddetmişti sadece ABD de dahil olmak suretiyle birçok ülke tarafınca rejimi desteklemekle suçlandı.

Taliban’ın birinci yılı, gittikçe kötüleşen insani bir krizin gölgesinde kutlanıyor. Bununla beraber Amerikan güçlerinin bölgeden çekilmesinden bu yana bayanların ve kız evlatlarının ortaokula gitmesinin yasaklanması hanım haklarıyla ilgili endişelere niçin oluyor.

Bu, Batı’nın Afganistan’a karşı finansal yaptırımlarını kaldırmamasının gerekçelerin biri olarak gösteriliyor.

Avrupa Birliği, Taliban’dan hükümetini daha katılımcı bir hale getirmesini, bayanların ve kız evlatlarının eğitim yasağını kaldırmasını, Afganistan Merkez Bankası’nın yönetimini bağımsız hale getirmesini istedi.

32 Sivil Cemiyet Kuruluşu (STK) tarafınca meydana getirilen bir çağrıya gore ise bu şartlar sağlanmadan Afganistan’a karşı yaptırımların kaldırılmaması ülkede yaşayan milyonlarca kişiyi derinleşen bir yoksulluğa sürüklüyor.

STK’lar Taliban ile yaşanmış olan ideolojik çatışmadan bağımsız olarak Afganistan Merkez Bankası’nın temel işlevlerinin restorasyonu ve başta ABD Birleşik Devletleri (ABD) olmak suretiyle yurt haricinde dondurulan Afganistan varlıklarının özgür bırakılmasını sağlayacak net bir yol haritası çağrısında bulunuyorlar.

STK’lar Polonya’da el konulmuş olan Afgan banknotlarının ödenmesi gerektiğine dikkat çekiyor.

Kuruluşlar evlatların kırılganlığına dikkat çekiyor ve çoğunluğu kız 4 milyondan fazla çocuğun Afganistan’da okula gitmediğinin altını çiziyor. Ülkede 1,1 milyondan fazla çocuk işçinin olduğu tahmin ediliyor. Ailelerin çocuklarını satarak hayatta kalmaya çalmış olduğu belirtiliyor.