Şili’de halk yerlilere ve kadınlara yeni haklar getiren anayasaya ‘Hayır’ dedi

Şili’de askeri diktatörlük döneminden kalma anayasanın yerini almak suretiyle hazırlanan yeni anayasa tasarısı, seçmenlerce reddedildi.

Dün meydana getirilen referandumda seçmenlerin ortalama yüzde 62’si anayasa tasarısına karşı ret oyu kullandı.

Katılımın yüksek olduğu oylamada, tasarıya karşı çıkanların oranı beklenenden yüksek oldu.

Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, “yeni bir anayasal süreç” oluşturmak suretiyle Kurultay ve sivil cemiyet örgütleriyle ortak emek harcama yürüteceğini söylemiş oldu.

Aralık ayındaki başkanlık seçimini sol ittifakın talibi olarak kazanan Boric, yeni anayasa taslağını destekliyordu.  

Boric, Kurucu Meclis tarafınca hazırlanan taslağın benimsenmediğinin anlaşıldığını belirtti ve “Halkın sesini dinlemek zorundayız” dedi.

Boric, “itimat verecek ve birliği sağlayacak” bir taslak için çalışmaya devam edeceğini söylemiş oldu.

Şili’de 1980’de yürürlüğe giren mevcut anayasa, 1973’te askeri darbe ile yönetime el koyan ve 1990’a kadar iktidarını sürdüren General Augusto Pinochet rejiminin ürünüydü.

2019’da gelir eşitsizliği ve yaşam standartlarının kötüleşmesine karşı ülkeyi sarsan kitlesel protestolar yeni anayasa sürecinin tetikleyicisi oldu.

Ekim 2020’de meydana getirilen referandumda seçmenlerin yüzde 80’i mevcut anayasanın değiştirilmesi yönünde oy kullandı.  

Yeni anayasayı hazırlayacak Kurucu Meclis’in 155 üyesi halk tarafınca seçildi ve bağımsızlar ve karşıcılık adayları üçte iki çoğunluğu oluşturuyordu.

Sadece seçmenlerin birçoğunun yeni anayasa tasarısını fazla köktencilik bulmuş olduğu belirtiliyor.

Bu tasarıda Şili “oldukça uluslu” bir devlet olarak niteleniyor, ülke nüfusunun yüzde 13’ünü oluşturan yerlilerin, toprak ve naturel kaynakları kullanma hakkı da dahil olmak suretiyle hakları tanınıyordu.

Tasarı ek olarak birçok devlet kurumunda da değişim getiriyor; mevcut Senato’nun yerine Bölge Meclislerinin kurulmasını öngörüyor.

Bayanların temel taleplerine de yer veren tasarıda kürtaj hakkı ve resmi kurumlarda çalışanların minimum yüzde 50’sinin  kadınlardan oluşması öngörülüyor.

Referandumda, seçmenlerin yüzde 38,1’i yeni anayasa lehine oy kullanırken, yüzde 61,9’u “Hayır” dedi.

2019’daki büyük protesto dalgasının arkasından, 36 yaşındaki Boric, geçen Aralık’ta seçimleri kazanmış ve sol eğilimli bir kabine ile Şili’deki kurumlarda köklü bir değişiklik vaat etmişti.

Sadece anayasa referandumundaki yenilgi sebebiyle Boric’in daha ılımlı ve deneyimli siyasetçilerle kabinede değişikliğe gitmesi umut ediliyor.

Politika uzmanlarına nazaran, oy kullanmanın mecburi olması sebebiyle, tasarı hakkında en küçük şüphesi olan seçmenler, gelecekte daha iyi bir taslak sunulabileceği beklentisiyle karşı oy kullandılar.

Başkan Boric, “süreçten çıkarılan dersleri yansıtacak ve yurttaşların büyük çoğunluğunun benimseyeceği bir anayasa metni” için çalışmaya devam edeceğini söylemiş oldu.