Langya virüsü nedir, nasıl bulaşıyor, Çin kökenli yeni bir pandemi ihtimali var mı?

Internasyonal bir bilim adamları ekibi, Henipavirüs familyasından yeni bir virüs keşfettiklerini duyurdu. Henipavirüs ailesi daha ilkin de insanoğlu içinde ölümcül enfeksiyonlara yol açmıştı. Araştırma ekibine gore Langya henipavirüsü (LayV), Çin’de 2018-2021 içinde minimum 35 kişiye bulaştı.

New England Tıp Dergisi’nde piyasaya sürülen çalışmaya gore, LayV’nin insandan insana bulaştığına dair bir işaret yok. Makalede, enfeksiyonun kaynağının büyük olasılıkla hayvanlar, bilhassa de fareler olduğu vurgulandı. Sadece bunun başka araştırmalarla teyit edilmesi gerektiği de açıklandı.

Çin’de tespit edilen 35 Langya vakasının 26’sı detaylı bir şekilde incelendi. Tüm hastalarda ateş olduğu ve bazı vakalarda halsizlik (% 54), öksürük (% 50), başağrısı (% 35) ve kusma (% 35) görüldüğü açıklandı. Uzmanlar ek olarak karaciğer (hastaların % 35’inde) ve böbrek (% 8) fonksiyonlarında bazı anormalliklere rastladı. Herhangi bir ölüme dair veri ise yok.

BBC’nin görüştüğü uzmanlar, yeni bir virüs keşfinin pandemi anlamına gelmediğini sadece Henipavirüs ailesinden bir virüsün ortaya çıkmasının, bu gruptaki öteki patojenlerin daha ilkin Asya ve Okyanusya’da ciddi salgınlara yol açması sebebiyle kaygı verici bulunduğunu söylüyor.

Bu salgınlara Hendra henipavirüs (HeV) ve Nipa henipavirüs (Niv) adında olan LayV’nin “kuzenleri” yol açmıştı. Hendra enfeksiyonları ender görülüyor sadece ABD Hastalık Denetim Merkezine (CDC) gore ölüm oranları % 57. 1998-2018 içinde bildirilen Nipah salgınlarında ise ölüm oranları % 40 ila 70 oldu. Her iki virüs de solunum ve nörolojik sorunlara yol açıyor.

Nipah virüsünde malum en ciddi salgın 2018’de Hindistan’da görülmüş ve 19 teyitli vakanın 17’si yaşamını kaybetmişti.

Değişik metodolojiler, ülkeler tarafınca sağlanan verilerin farklılıkları, bu verileri Covid-19’daki ölüm oranlarıyla karşılaştırmayı zorlaştırıyor.

Sadece Hendra ve Nipah virüslerindeki ölüm oranlarının, koronavirüs pandemisinden mühim seviyede yüksek bulunduğunu söylemek mümkün.

Sao Paulo Üniversitesi’ndeki Yeni Görülen Virüsler Araştırma Laboratuarı’ndan Profesör Jansen de Araujo, yeni virüsü tespit eden uzmanların vakaları uzun süre izlemesiyle, şimdilik Langya virüsünün bulunmasının kesinlikle yeni bir pandemiye işaret etmediğini altını çizdi.

Profesör ek olarak, “Gözlemlenen durum, koronavirüste olduğu şeklinde virüsün oldukca fazla görüldüğü bir alana işaret etmiyor” dedi.

İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden Viroloji Profesörü Ian Jones da, Langya’nın şu ana kadar etkin bir şekilde insandan insana bulaşma kapasitesi göstermediğini belirtti.

Jones ek olarak “Daha da önemlisi ne Hendra ne de Nipah virüsleri asla pandemiye dönüşme işareti göstermedi. Daha bulaşıcı bir forma doğru mutasyona uğradığına dair net bir işaret yok.

Fakat gene de, her iki uzman da Langya virüsünde yeni vakaları gözlemlemenin lüzumlu olduğuna inanıyor.

Langya virüsünü kabul eden ekip, tüm hastaların Çin’in Şandong ve Henan bölgelerinde yaşadığını söylemiş oldu. Hastalar birbirleriyle asla yakın temasa girmedi ve benzer yerlerden geçtiklerine dair bir işaret de yok. Araştırmacılar, dokuz hasta ve akrabaları arasındaki temasları da izledi ve insandan insana bulaşmayı kanıtlayacak bir durumla karşılaşmadı.

Hastaların yarısından bir çok çiftçiydi ve bu da virüsün hayvanlarla temas sonucu kapıldığına işaret ediyor.

Uzmanlar evcil ve ufak yırtıcı hayvanlarda Langya’nın genetik izlerini aradıklarında, sivri farelerinin % 25’inde virüsün izlerini buldu. Uzmanlar bu hayvanların virüsün “organik depoları” olabileceğini söylüyor.

Langya’nın “kuzenleri” Hendra ve Nipah’ın organik deposunun yarasalar olduğu biliniyor. CDC’ye gore Hendra virüsünün insandan insana bulaştığı bir olay yok. Virüs insanlara enfekte atların vücut sıvıları, dokuları ve dışkısıyla bulaştı.

Öteki taraftan CDC Nipah virüsünün yarasalar şeklinde enfekte hayvanlarla temas ya da enfekte bir insanla yakın temasla bulaştığını söylüyor.

Brezilya’daki Londrina Devlet Üniversitesi’nden virolog Dr. Michele Lunardi, 2021’de henipavirüslerle ilgili bir emek harcama yapmış oldu. Çalışmada Hendra ve Nipan enfeksiyonlarının malum bir tedavisi olmadığını ve “Nipah virüsünün yıkıcı bir pandemiye yol açma riski bulunduğunu” söylemişlerdi.

Sadece Prof. Jones ise ürkü yapmak için bir niçin olmadığı görüşünde.

Jones, “Bence Nipah’ın pandemiye yol açma riski yüksek değil. Virüs insanlara anlaşılabilir bir risk oluşturuyor. Sadece hala mesela bir aşıyla değil de, eğitimle önlenebilir” dedi.

Viroloji uzmanı ek olarak Nipah virüsünün insanoğlunun sinir sisteminde daha iyi kendini kopyaladığını ve bunun da, mesela solunum sisteminde çoğalan koronavirüse kıyasla insandan insana bulaşma ihtimalini azalttığını altını çizdi.

Prof Jones şöyleki devam etti;

“Mühim olan her yeni virüs keşfedildiğinde paniğe kapılmamak. Bilim adamları daima yeni virüsler arıyor ve Covid-19’dan sonrasında bu daha da yoğunlaştı. Dışarıda birçok fena virüs var fakat bu onlarla temas edeceğimiz anlamına gelmiyor.”