KPSS adayları anlatıyor: ‘Adil bir sınav olacağına inancım kalmadı ama başka şansım da yok’

Güncelleme bir saat ilkin

Fundanur Öztürk, Ankara

Batman’da 11 çocuklu ailenin bir kızı olarak türlü zorluklarla derslik öğretmeni olan Merve, babasının engelli maaşıyla geçinen ailesine destek olmak için atanma düşsel kurduğunu söylüyor.

Merve benzer biçimde BBC Türkçe’ye konuşan Kamu Mensubu Seçme Imtihanı (KPSS) adaylarının derhal hepsi, sınavın iptaliyle büyük bir hayal kırıklığı ve güvensizlik içine düştüklerini sadece tekrarlanacak sınava çalışmaktan başka çarelerinin olmadığını konu alıyor.

Merve, Batman’da bir hususi eğitim kurumunda 1800 lira maaşa emek harcayarak KPSS’ye hazırlanamayacağını anladığında, işten ayrılıp tamamen sınava odaklandı.

5 ay süresince elindeki son maaşı 1800 TL ile geçindi ve her gün yaşamış olduğu ilçeden Batman merkezdeki etüt merkezine giderek 08.00-23.00 arası ders çalıştı.

Etüt merkezi, dershanelerden değişik olarak yalnız “sessiz bir kütüphane” hizmetinin sağlandığı bir yer. Merve, bütçesinin sadece buna yettiğini ve bu şekilde bile ailesine yük hissettiğini ağlayarak konu alıyor:

“Her sabah en önce ev işlerini yaptıktan sonrasında etüte gelirim, gece 11’e kadar etütte çalışırım. Yediklerimi yarıya düşürmeye çalışıyorum, yemeğimi evden götürdüğüm zamanlar oluyor.

“İşten çıkmadan önceki son bir ayın maaşı kaldı elimde, 1.800 liraydı, onunla 5 ay süresince yönetim etmeye çalışıyordum aileme yük olmamak için.”

“Engelli babam bu yıl benim kazanmamı bekliyordu. Düşsel benim üstümeydi ama hayallerini yıktılar. Benim hayalim de öğretmenliği kazandıktan sonrasında onları yanıma almak, onlara bakmaktı. Emeğimiz çöp edildi başkaları için.”

Önündeki tek seçeneğin KPSS’yi kazanmak bulunduğunu söyleyen Merve, röportaj yapmak için sözleştiğimizde hala etüt merkezinde bir sonraki KPSS oturumu için çalışıyordu:

“Eğer gene eğer olmazsa mecburen gidip ücretli öğretmenlik denen köleliği yapacağım ya da hususi okullarda asgari ücret altındaki fiyatlarda çalışmak zorunda kalacağım.”

Türkiye’de adaylar için KPSS’ye hazırlanmanın temel motivasyonlarından biri hususi sektördeki emek-maaş dengesizliği.

Konuştuğumuz adayların bir çok, kamuya atanma umuduyla haberde isimlerinin gizli saklı kalmasını istiyor.

Trabzon’da Yerbilim Mühendisi olan Özcan, “Hususi sektörde hem maaşlar hem de emek harcama şartları fazlaca zor olduğundan, ilk tercihimiz olmuyor” diyor.

Sadece buna karşın, bu yıl kazanamazsa bir daha KPSS’ye hazırlanmayacağını söyleyerek, “Sonuçta kendi paranızı kazanamıyorsunuz ve ailenizle yaşıyorsunuz, bu süreçte psikolojinizi dinç tutmak fazlaca zor” diyor:

“Ben soruların çalınmasına şaşırmadım. Bu yıl düzeltilmesi için adım atılmasına şaşırdım. Bunlara şaşırmamak üzücü ama daha ilkin de yaşamadığımız şeyler değil.”

Malatya’da derslik öğretmenliği meydana getiren Özge de üniversiteden mezun olduktan sonrasında bir yıl hususi okulda haftanın 6 günü çalıştığını ve asgari ücretin altındaki maaşını üç ayda bir aldığını konu alıyor.

Anne ve babasını kaybettikten sonrasında abisiyle beraber ailesinden kalan maaşla geçindiklerini söyleyen Özge, KPSS hazırlık sürecini şu şekilde konu alıyor:

“Sabah erken saatlerde kahvaltı yaptıktan sonrasında dersin başına geçiyorum. Akşam bir yiyecek faslından sonrasında yeniden ders çalışıyorum. Günde 12 saati buluyor. Bir senedir bu şekilde bir emek harcama maratonundayım.”

“Dershaneye gitmeden kendi imkanlarımla hazırlandım. Neredeyse her şeyden fedakârlık ederek, tamamen eve kapanarak, hiçbir yere çıkmadan, bunalarak…”

Sınavın yeniden edilmesinin pozitif bir gelişme bulunduğunu ama itimatını kaybettiğini söyleyen Özge’ye nazaran, bir sonraki sınavın adil olacağından güvenli olamasa da bu sınava girmek zorunda:

“Adil bir sınav olacağına dair inancım kalmadı ama başka şansım da yok. Bir yıl daha kaybetmeyi ekonomik olarak kaldıramam. Kitap alabilmek bile ciddi bir bütçe gerektiriyor, bir set 500-600 TL. Mecburen KPSS’ye güvenmek zorundayız.”

Ağrı’da yaşayan İngilizce öğretmeni Elif de eve kapanarak “sabahlara kadar” ders çalışan binlerce adaydan biri.

Eşinin maaşıyla geçindikleri bu süreçte hem ev hanımlığı yapmış olup hem de uzun saatler ders çalışan Elif, kitap ve fotokopi fiyatlarının pahalılığı sebebiyle daha fazlaca web yayınlarını takip ettiğini söylüyor:

“Ders çalışmaktan fazlaca azca uyuyabiliyordum. Kabuslar görüyordum, derslerini izlediğim hocaları rüyamda görüyorum. Artık psikolojim bozulmuştu. Bir süre dostlarımla, çevremle arama mesafe koydum.”

“Fazlaca sinirli bir ruh halindeydim. 1 yıl bu şekilde geçti benim için. Artık bu girdaptan, bu stresten çıkmalıyım diye düşünüyordum ama sınav iptal oldu.”

Elif, Yediiklim Yayınevi’ne ilişik denemeleri çözdüğünü ve sınav esnasında aradaki benzerliği şu şekilde fark ettiğini konu alıyor:

“Sınav anında şunu düşündüm: Sorular benim çözdüklerime ne kadar yakın. Birebir aynı değil ama ne kadar benzer sorular… Mantık aynı ama adlar değişmiş… Birinde Ayşe yazıyorsa birinde Fatma denmiş.

“Herhalde bu da benim şansım diye düşünmüştüm. ‘Ne olacak ki, mevzuları evirip çevirip soracaklar, elbet benzer çıkar’ diye düşünüyordum ama asla bu şekilde bire bir olabileceğini düşünmemiştim.”

Her yıl binlerce aday imtihanı geçemeyerek bir sonraki sınava hazırlanmak suretiyle KPSS maratonuna devam ediyor.

Mersin’de yaşayan Derslik Öğretmeni Yağmur Özbalıkçıoğlu de kendi deyimiyle “2020 mağduru” olduğundan bu yana, KPSS sorunlarıyla savaşım ediyor.

2020 senesinde kendi branşında 3.013’üncü sırada olmasına karşın “son 17 senenin en düşük atamasına” denk geldiği için atanamadığını ve bu yılki iptalle beraber mağduriyetinin katlandığını konu alıyor:

“15 bin ek atama olacağını söylediklerinde ben 138. sıradaydım ve atanacağıma kati gözüyle bakmıştık. Sevincim 2 saat bile sürmedi. Bu ek atamanın 2021 sınavına ilişik olduğu deklare etti. Şu demek oluyor ki aslına bakarsak bizim için ek atama falan değildi.

“Arkasından sınavımızı DDK (Devlet Denetleme Kurulu) araştırma, Anayasa Mahkemesi bu ek atama 2020’lerin hakkıdır dedi ama yeni Ulusal Eğitim Bakanı Bakanı, meydana getirecek bir şey olmadığını söyleyerek mevzuyu kapattı. Ben de bundan bir gün sonrasında tekrardan dershaneye yazıldım.”

Özbalıkçıoğlu, atandığını sandığı 2 saatin sonunda yaşamış olduğu hayal kırıklığının hayatındaki en travmatik an bulunduğunu konu alıyor.

KPSS ataması beklediği için kolejlerle de sözleşme imzalayamadığını belirten Özbalıkçıoğlu iki senedir maddi içsel kayıpta bulunduğunu söylüyor:

“Kolejler minimum bir yıl okulda kalmamı istiyorlar. Belirsizlikten dolayı işe de giremiyorum. Bu yıl atanamazsam girerim diye anlaştığım bir kolej vardı, sınavları bitirdikten sonrasında netleştirecektik, şimdi de sınavlar iptal edilip ileri bir tarihe ertelendi.”

“Üniversite hayatımda ailemden para almadım, kendim geçindim şundan dolayı hep çalıştım. Ama şu an hep atama beklediğim için çalışamıyorum, son 2 senedir ailemden geçiniyorum.”

Üniversiteyi yüksek onur belgesiyle okul birinci olarak bitirdiğini söyleyen Özbalıkçıoğlu, KPSS beklentisi sebebiyle bilimsel niteliği olan kariyerine başlayamadığını konu alıyor.

Özbalıkçıoğlu sınavın iptali arkasından ciddi bir tükenmişlik ve isteksizlik hissettiğini sadece yola devam etmesi icap ettiğini konu alıyor:

“Ben Mersin’in sıcağında sabahtan akşama kadar, günde ortalama 12 saat ders çalışıyorum. 2 senedir bu ritmde çalıştığım yetmezmiş benzer biçimde, önümüzdeki 2 ay daha yapacakmışım…”

“Yaşadığım isteksizliği en yakınımdakiler bile anlamıyor, yalnız benim benzer biçimde sınava hazırlanan dostlarım anlayabiliyor. Yaprak misali savruluyoruz, ne yapacağımızı bilmiyoruz.”

“Boşluktayım, çalışmaya devam ediyorum ama niçin çalıştığımı bilmiyorum. Yeni yapılacak sınava elbet güvenmiyorum ama çalışıp gene girmek zorundayım. Başka bir çarem mi var?”

Bu yıl dördüncü kez KPSS’ye giren Merve, sınava girmiş olduğu anda sorularda “bir terslik” bulunduğunu fark ettiğini, sual dağılımının ve zorluğunun alışılageldik olmadığını konu alıyor:

“Sınava girdiğim andan itibaren sorularda bir farklılık bulunduğunu sezdim şundan dolayı Türkçe’den hiçbir şey anlamıyordum ve paragraf dağılımı öteki senelere nazaran daha fazlaydı.” 

“Cümleler, anlaşılmayacak şekilde kurulmuştu. Sanki birileri o soruları yanıtını bilsin, ötekiler de zorlansın şeklindeydi sorular.”

Elif de Türkçe sorularında adeta “Ben Türk değil miyim” sorgulaması yaşayacak kadar anlam düşüklüğü içeren sorularla karşılaştığını söylüyor:

“Dedim ki ben Türk değilim herhalde, niçin anlayamıyorum bu soruları? Dil bilgisinden bahsetmiyorum, evet daha önceki yıllarda da birazcık karışık cümlelerle soruları zorlaştırıyorlardı ama bu sefer fazlaca farklıydı.”

“Tarih sorularında evvelinde yorumlayarak da yapabileceğimiz sorular olurdu. Bu yılkı sorular öyleki detay, öyleki kişiye hususi hissettiriyordu ki.”

Türkçe sınavında benzer bir deneyim yaşayan Özge de en önce soruları anlayamamasındaki sebebin uykusuzluk bulunduğunu sandığını söyleyerek, “Sonradan ortaya çıktı ki problem bende değilmiş” diyor.

Yediiklim Yayınevi’nin avukatı Mustafa Serdar Gözüküçük ise BBC Türkçe’ye yapmış olduğu açıklamada, şaibeli olduğu öne sürülen soruların daha ilkin Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafınca 2015 ve 2021 yıllarındaki sınavlarda da kullanıldığını iddia etti.

Gözüküçük, KPSS’deki sorularla “birebir” hiçbir sorularının bulunmadığını, yalnız bir matematik sorusunun “birebire yakın” bulunduğunu ve bu probleminin da daha ÖSYM’nin yapmış olduğu bir sınavda kullanıldığını tespit ettiklerini belirtti:

“Bu denemeler 6 ay öncesinden başlayarak sınavdan 15-20 gün öncesine kadar Türkiye’nin her yerinde gösterilen sorular. Kaldı ki bu sorular daha ilkin ÖSYM tarafınca 2015 ve 2021’lerde de kullanılmış. O süre da kullanılmış sorular var içinde yada benzeri sorular.

“Birebir aynı olan sorumuz asla yok ama birebire yakın olan 1 sual var, o da matematik sorusu. Kaldı ki bu matematik sorusu ÖSYM tarafınca bir sınavda daha ilkin gene kullanılmış.

“Bunlar aslına bakarsanız açık kaynak, o süre ÖSYM bunu niçin alıp kullandı? Yayınevleri bugüne dek ÖSYM’de sual yakalamayı hep başarı olarak görmüş oldu.”

“ÖSYM sual hazırlama ekibi bu soruları iyi mi hazırladı, benzer suali nereden seçti, havuza kim attı bu suali ve havuzdan kim çekti? Bunlar mühim. Aksi halde sual hazırlama ekipleri niye var?”

“Bu vaka bir sual çalma değil ki? Biz ÖSYM’den soruları bilip sızdırsak ve bunu belli bir gruba versek, tamam. Bizim sorularımız kullanılmış. Biz onun ÖSYM’de çıkacağını nereden bilebiliriz?