İspanya’da aşırı sıcaklar nedeniyle zeytinyağı üretiminin düşmesi Türkiye’yi nasıl etkiler?

Hüseyin Alkan, BBC Türkçe

Batı Avrupa’da aşırı sıcaklar ve kuraklığın üretimi vurması nedeniyle zeytinyağı fiyatlarının artacağı uyarısı yapılmış oldu.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Birleşmiş Milletler Besin ve Ziraat Örgütü’nün (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, Türkiye’nin kuraklıktan etkilenmediğini, İspanya ve İtalya’da rekoltenin düşmesinin Türkiye’nin ihracatı için avantaj yaratabileceğini söylemiş oldu.

İngiltere’nin en büyük süpermarketlerine zeytinyağı tedarik eden Acesur’un ihracat müdürü Miguel Colmenoro, 3-4 ay içinde fiyatların yüzde 20-25 oranında artabileceğini belirtti.

İspanya dünya zeytinyağının ortalama yarısını üretiyor.

Sadece İspanya, son haftalarda, aralarında öteki büyük zeytinyağı üreticileri İtalya ve Portekiz’in de bulunmuş olduğu bazı Batı Avrupa ülkeleri şeklinde aşırı sıcakların tesiri altında ve yağış alamıyor.

İspanya yılda ortalama 1,4 milyon ton zeytinyağı üretiyor. Sadece uzmanlar, bu yıl üretimin bir milyona düşeceğini öngörüyor.  Negatif hava koşullarının ağaçların susuz kalması nedeniyle gelecek senenin rekoltesini de etkilemesi planlanıyor.

Bu durum zeytinyağı fiyatlarını etkilemeye başladı. Emtia veri şirketi Mintec endeksine gore naturel sızma zeytinyağı Temmuz’da bundan önceki aya gore yüzde 7,3 artarak bugüne kadarki en yüksek seviyesine ulaştı. Senelik artış ise yüzde 14,2 oldu.

İtalya’nın zeytin rekoltesi de aşırı sıcaklar ve kuraklık nedeniyle düştü.

Bununla beraber uzmanlar, Ukrayna tahılının ihracatına müsaade eden anlaşmayla zeytinyağı üstündeki baskının bir seviyede hafifleyeceğini belirtiyor.

Zeytinyağı fiyatlarında geçen yıldan beri devam eden artışta, Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgale başlamasından sonrasında ayçiçek yağı yerine zeytinyağına yönelimin de mühim tesiri olduğu vurgulanıyor. Ukrayna dünyanın en büyük ayçiçek yağı ihracatçısıydı.

Türkiye zeytinyağı ihracatında miktar açısından dünya 12’ncisi, ihracattan elde edilmiş gelir açısından da 20’nci sırada yer ediniyor. Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı geçen senenin verilerine gore ortalama 71 milyon dolar.

FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, İspanya ve İtalya şeklinde ülkelerde kuraklık yüzünden rekoltenin düşmesinin Türkiye’nin ihracatı için bir avantaj olabileceğini söylüyor.

Saha gözlemlerine gore Türkiye’nin zeytinde bu yıl kuraklıktan etkilenmediğini belirten Selışık şu şekilde devam ediyor:

“Dünyada zeytinyağı üretimi ve ihracatının yarısından fazlası İspanya ve İtalya’ya ilişkin. Türkiye’den alıp, işleyip ya da karıştırıp kendi markalarıyla satıyorlar. Türkiye’nin bence zeytinyağına ilişkin en büyük sıkıntısı da bu. Katma kıymeti yüksek markalı ürün maalesef satamıyor.”

Türkiye’de verimde ısı kaynaklı bir düşüş görünmediğini belirten Selışık, “Hatta kim bilir kışı soğuk geçirdiğimiz için yağışlar nedeniyle aksine bir durum bile söz mevzusu. Fiyatlarda 2020 yılından bu yana bir artış söz mevzusuydu. Fakat bu yıl üretim azalmaz, en azından düzgüsel çıkarsa, artış olursa bu fiyat artışı olmayacaktır diyebiliriz” diyor.

Bunun Türkiye için bir avantaj olabileceğini belirten Selışık, “Sofralık zeytinde sıkıntımız olmadığı için kuyular dolu. Bu seneki verim de güzel. Bu şekilde olunca biz bir ihtimal ticari açıdan iyi durumda olabiliriz. İhracat artabilir diye ümit edelim“ diyor.

Ayşegül Selışık, bu durumun ihracata pozitif yansıma olasılığına karşılık üretim maliyetlerinin arttığına dikkat çekiyor:

“İhracata pozitif yansıyacaktır. Fakat çiftçiye nasıl yansıyacak derseniz, orada başka bir münakaşa devreye girer. Verimde bir problem eğer olmazsa fiyatlar fazlaca yükselmeyebilir fakat geçen seneye gore girdi tutarları üç katı arttığı için ziraatçi açısından nasıl değerlendirilir burası tartışılır.