Cumhurbaşkanı Erdoğan savaşın başından bu yana ilk kez Ukrayna’ya gidiyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, savaşın başlamasından bu yana ilk kez Ukrayna’ya gidiyor. Bugün Ukrayna’nın batısındaki, Rusya bombardımanından nispeten daha azca etkilenen Lviv kentinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile bir araya gelecek Erdoğan’a Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de eşlik edecek.

Erdoğan daha ilkin Ukrayna’da savaşı başlatan Rusya’ya giderek Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmüştü.

Rusya ile Türkiye içinde müdafa endüstri alanı başta olmak suretiyle birçok stratejik alanda yakın iş birliği var. İki ülke ticari ilişkileri ve Rusya’nın Türkiye’deki yatırımları da birçok alanda yaptırımlarla karşı karşıya olan Moskova için bir nevi nefes borusu oldu.

Erdoğan, bu süreçte Zelenskiy ile de onlarca kere telefon görüşmesi yapmış oldu.

Birçok NATO üyesi ülkenin aksine Rusya’ya yaptırım uygulamayan Türkiye, Ukrayna ile de insansız hava aracı sevkiyatı dahil yakın bir iş birliği içinde.

“Dengeli politika” olarak açıklanan bu politika sonucu iki ülke içinde arabuluculuk icra eden Ankara, savaşın ilk haftalarında Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını bir araya getirdi. Sadece hemen hemen krizin diplomatik yollarla çözümü için bir ilerleme sağlanamadı.

Sadece küresel bir besin krizinin yaklaşmakta olduğu bir dönemde, BM’nin ve Türkiye’nin arabuluculuğu, tahıl koridorlarının açılmasını sağlamış oldu.

Cumhurbaşkanlığı’nın açıklamasına bakılırsa, Erdoğan-Zelenskiy ikili görüşmesinde ve Guterres’in de katılacağı üçlü görüşmede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı amacıyla teşkil edilen mekanizmanın faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilmesine yönelik olarak atılabilecek adımlar ele alınacak.

Guterres’in Cuma günü Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanı’nı ziyaret etmesi; peşinden Cumartesi günü de İstanbul’da tahıl sevkiyatının yönetildiği Ortaklaşa Koordinasyon Merkezi’ni ziyaret etmesi planlanıyor.

Dünyanın tahıl ihtiyacı mühim oranda Ukrayna ve Rusya’dan sağlanıyor.

24 Şubat’ta başlamış olan harp sebebiyle milyonlarca ton tahıl Ukrayna limanlarında kalmış; Afrika başta olmak suretiyle birçok bölgede besin krizi riski ortaya çıkmıştı. Uzmanlar küresel besin krizinin yaklaşmakta olduğu uyarısında bulunuyordu. 

Ukrayna, Rusya’nın kendisine kıyılardan da saldıracağı kaygısıyla limanlarını açmazken, Rusya da Ukrayna’ya giden yolları “gemilerle ek tabanca taşınacağını” savunarak bloke etmişti.

BM ve Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna içinde iki aydan uzun devam eden arabuluculuk emek harcamaları geçen ay netice vermiş; 22 Temmuz’da Türkiye ve BM’nin kontrolünde Karadeniz’de oluşturulacak güvenli koridorlardan tahılın dünyaya ulaştırılması mevzusunda uzlaşı sağlanmıştı.

Sürecin sıhhatli yürütülmesi için İstanbul’da Ulusal Müdafa Üniversitesi içinde kurulan ve Türkiye, Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin yer alacağı Ortaklaşa Koordinasyon Merkezi de 26 Temmuz’da açıldı.

Anlaşmanın peşinden ABD’deki vadeli işlemler piyasasında buğdayın fiyatı yüzde 5 azalışla Şubat’tan beri en düşük seviyeye geriledi. Reuters’a bakılırsa mısırda da yüzde 1 düşüş yaşandı.

Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak suretiyle mayınlar sebebiyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve öteki besin ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.

Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı 1 Ağustos’ta 26 bin ton mısır taşıyan geminin İstanbul’a doğru yola çıkmasıyla başladı.

Vapur ilk aşamada İstanbul Boğazı’nın Karadeniz girişine demirledi; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler’den oluşan kurul tarafınca denetlenmesinin peşinden Lübnan’a gitti.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin peşinden Ukrayna limanlarından Afrika’ya besin yardımı götürecek ilk vapur de 16 Ağustos’ta yola çıktı. Etiyopya’ya besin nakletmek için Cibuti’de bir limana yanaşacak olan vapur 23 bin ton buğday yüklü.

Ukrayna Altyapı Bakan Yardımcısı Yuriy Vaskov, Eylül ayında 3 milyon ton tahıl ihraç edebileceklerini, bu kapasitenin ayda 4 milyon tona kadar çıkarılabileceğini söylemiş oldu.

Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin Temmuz’da imzaladığı tahıl anlaşmasından bu yana 600 bin ton tahılın dünya pazarlarına ulaştığını duyuran Vaskov, önümüzdeki iki haftada 30 geminin Ukrayna limanlarından tahıl almak için müracaat yaptığını belirtti.

Şimdiye kadar ihracatın yüzde 70’inden fazlası Türkiye, İran ve Cenup Kore’ye yapılmış oldu.