Avrupa Adalet Divanı, başkanlığını Ursula von der Leyen'in yaptığı Avrupa Komisyonu'nun, Kovid-19 salgını sırasında aşı şirketleriyle yapılan ticari anlaşmalar konusunda yeterince şeffaf olmadığına hükmetti.
Avrupa Adalet Divanı (ECJ) Çarşamba günü, Ursula von der Leyen liderliğindeki Avrupa Komisyonu'na, ilaç şirketleriyle yapılan Kovid-19 aşı anlaşmalarına ilişkin bilgilere yeterli kamu erişiminin verilmediğine karar verdi.
Avrupa Parlamentosu'nun (AP) Yeşil Grubu milletvekilleri tarafından Ekim 2021'de açılan davada, anlaşmaların hüküm ve koşullarını öğrenmek için Komisyon tarafından müzakere edilen Kovid-19 aşı anlaşmalarına erişim talebinde bulunulmuştu.
AB mahkemesi, Avrupa Komisyonu'nun aşı satın alma anlaşmalarına yeterli erişim sağlamadığına ve sözleşmelerin yalnızca düzeltilmiş versiyonlarını yayınlama kararının usulsüzlükler içerdiğine karar verdi.
Karar, Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'nun Von der Leyen'in Komisyon Başkanı olarak yeniden onaylanmasına ilişkin güven oylamasından bir gün önce geldi.
Von der Leyen başkanlığındaki Komisyon, Kovid-19 aşılarının Avrupa'da piyasaya sürülmesini sağlayan sözleşmelerin müzakere sürecini ilerlettiği için övgüyle karşılandı, ancak aynı zamanda şeffaf olmadığı için de eleştirilere maruz kaldı.
Komisyon, 2020 yılından itibaren Kovid-19 salgınıyla mücadele için bazı ilaç ve aşı üreticilerine büyük miktarlarda aşı siparişi vermişti.
En önemli sözleşme Komisyon tarafından Amerikalı Pfizer şirketi ile imzalandı. Bu kapsamda taraflar arasında 1,8 milyar doz aşı için 35 milyar euro değerinde anlaşma sağlandığı belirtildi. Ancak sözleşmelerin tam fiyatı ticari sır olduğundan resmi olarak açıklanmadı.
Şu ana kadar dava von der Leyen'in adaylığını etkilemedi. Von der Leyen, son görev süresi boyunca Avrupa Parlamentosu'ndaki ana gruplar, Avrupa Halk Partisi (EPP), Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı (S&D) ve Yenileme Avrupa'sı arasında hızla fikir birliği adayı haline geldi.
Ancak bu karar, Komisyon'a Avrupa Adalet Divanı'nda meydan okuyan Yeşiller için bir ikilem yaratıyor.
“Mahkemenin ticari çıkarların korunması için yeterli gerekçelerin önemini teyit etmesi önemlidir, çünkü Avrupa Komisyonu'nun sağlık ve potansiyel olarak savunma gibi sektörlerde daha fazla ortak satın alma gerçekleştirmesi beklendiğinden bu karar gelecek için önemlidir.” dedi milletvekili Tilly Metz.
Kararın ardından yayınlanan basın açıklamasında Metz şunları söyledi: “Yeni Avrupa Komisyonu'nun artık belgelere erişim taleplerinin ele alınmasını bugünkü karara uygun olacak şekilde uyarlaması gerekiyor.”
Von der Leyen'in COVID-19 aşılarının satın alınmasıyla ilgili karşılaştığı tek dava bu değil.
Avrupa Adalet Divanı'nın, New York Times'ın (NYT) Von der Leyen'in aşı görüşmeleri sırasında Pfizer CEO'su Albert Bourla ile paylaştığı kısa mesajları açıklaması talebiyle açtığı davada karar vermesi bekleniyor.
Avrupa Adalet Divanı'ndan bir kaynak Euronews'e davanın halen devam ettiğini ve henüz bir kararın planlanmadığını doğruladı.