9 yıldır kaçıyordu… 'Hayalet' lakaplı uyuşturucu karteli Rafael Caro Quintero nasıl yakalandı?

ABD Uyuşturucuyla Savaşım Dairesi (DEA) bünyesindeki RCQ Hususi Vazife Gücü, seneler süresince tek bir adamı aradı. Aranan kişinin yaşamını Meksika’nın kuzeybatısındaki cangıllarda sürdürdüğü tespit edildi. Adamı yaşamış olduğu yerden çıkaracak hava operasyonları için onlarca kere plan program yapılmış oldu.

Bu vazife gücü, adını aramış olduğu kişiden alıyordu; Rafael Caro Quintero’dan.

Temmuz ayının ikinci haftasında yakalanan 69 yaşındaki Caro Quintero, senelerdir DEA’in arananlar listesinin en üst esnasında yer alıyordu. 1985 senesinde DEA ajanı Kiki Camarena’yı öldürmek ve uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla yargılanarak hapse gönderilen Caro Quintero, 2013 yılına kadar cezaevinde kaldı. Bu tarihte bir teknik detay yüzünden özgür bırakıldı, sonrasında da uyuşturucu ticaretine geri döndü.

Hem ABD hem de Meksika makamları, Caro Quintero’nun yakalanmasını zorluklarla kazanılmış bir zafer şeklinde lanse etti. Sadece gerçekte bu yönde atılan adımlar, ortalama 10 yıldır iki ülke arasındaki en büyük sorunların başlangıcında geliyordu.

2020-2021 yılları aralığında DEA Direktörlüğü görevini üstüne alan Timothy Shea, Washington Post’a yapmış olduğu açıklamada, “RCQ seneler ilkin yakalanmalı ve ABD’ye uyuşturucu ticareti yapmasının önüne geçilmeliydi” dedi. Direktörlüğü süresince ofisinin kapısında Caro Quintero’nun “ARANIYOR” afişini asılı tutan Shea, “Meksika hükümeti sadece kendi siyasal çıkarı olunca harekete geçiyor” diye konuştu.

20 MİLYON DOLAR ÖDÜL, 12 BAŞARISIZ OPERASYON

2013-2022 yılları aralığında Caro Quintero’nun başına konan ödül 5 milyon dolardan 20 milyon dolara terfi etti. ABD’li yetkililerin aktardığına gore aynı dönemde, ABD ve Meksika Caro Quintero’yu yakalamak için 12 kez operasyon düzenledi fakat her seferinde başarısız oldu. Bu operasyonların mühim bir kısmı daha ilkin medyaya yansımadı. ABD’li yetkililer, Meksika hükümetinde bazı üst düzey adların Caro Quintero’ya informasyon sızdırdığını, bir başka deyişle kartel liderinin hükümet tarafınca korunduğunu öne sürdü.

Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un sözcüsü Jesus Ramirez bu suçlamaları reddetti. Ramirez, Washington Post’a yapmış olduğu açıklamada, “Uyuşturucu kartellerine asla acımadık” derken 2020 senesinde yakalanan Santa Rosa de Lima Karteli’nin liderini ve öteki tutuklamaları hatırlattı. Ramirez, “Ne var ki topraklarımıza zarar verecek cenk benzeri operasyonları da istemiyoruz” ifadelerini kullandı.

AKRABALARI DEA MUHBİRİ OLARAK ÇALIŞIYORMUŞ

ABD’li yetkililer Caro Quintero’nun Sinaloa kırsalında, Meksika ordusuna ilişkin bir üssün bir tek birkaç kilometre uzağında yaşadığını uzun süredir bildiklerini belirtti.

Bölgede adeta bir derebeylik kurmuş olan Caro Quintero, her yere ATV’ler ya da motosikletlerle gidiyordu. Etrafı her an, haftalık olarak yenilenen korumalarla çevriliydi. Bir ABD’li yetkili, DEA’in Caro Quintero’nun bazı akrabalarını muhbir olarak kullandığını, bu sayede sevgililerini ziyaret etmek için kullandığı patikaları bile öğrendiğini söylemiş oldu.

Sadece Caro Quintero 15 Temmuz tarihinde yakalandığında, Devlet Başkanı Lopez Obrador, operasyonun planlama ve yürütülmesinde tek sorumlunun Meksika makamları bulunduğunu duyurdu. RCQ Vazife Gücü üyeleri ise bu açıklamanın komik bulunduğunu belirterek, Meksika deniz piyadelerine ve kara kuvvetlerine 9 yıldır danışma sağlamakta olduklarını altını çizdi. (RCQ Vazife Gücü üyeleri ve öteki yetkililer misyonlarının hassasiyeti gereği isimlerinin açıklanmasını istemedi.)

ABD hükümeti geçmişte birçok kez Caro Quintero’nun yakalanması için Meksika nezdinde en üst düzey girişimlerde bulunmuş oldu. Mesela Trump’ın başkanlığının son günlerinde Hakkaniyet Bakanı William P. Barr, mevzuyu Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard ile olan görüşmesinde gündeme getirdi.

İki bakan uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla Los Angeles Internasyonal Havalimanı’nda gözaltına alınan bir Meksikalı generalin durumunu değerlendirmek için bir araya gelmişti. Barr, Washington Post’a yapmış olduğu açıklamada, “Meksikalılara Caro Quintero’nun en mühim önceliklerimizden biri bulunduğunu söyledim. DEA için kurumsal bir önemi vardı, üstelik uyuşturucu ticaretinin en mühim oyuncularından biri etkisiz hale getirilmiş olacaktı. Meksikalıların da istemesi durumunda bunun yapılabileceğine yürekten inanıyordum” dedi.

YİNE İSTİHBARAT SIZINTISI OLDU

Ocak 2021 civarında iki ülke Caro Quintero’yu soruşturma amacıyla bir operasyon planlamaya başladı. Bu kartel liderine yönelik 10’uncu operasyon olacaktı. Sadece bu kez Lopez Obrador’un da onayı olduğundan, ABD’li yetkililer başarı şanslarının yüksek olduğuna inanıyordu.

Daha önceki girişimlerde olduğu şeklinde danışma gene Amerikan ajanlarından geldi. Kaynak ise direkt Caro Quintero’nun Sinaloa’daki yardımcılarıydı.

Meksika deniz piyadelerinden bir tim, ülkenin kuzeyindeki “Altın Üçgen” diye malum bölgeye doğru harekete geçti fakat Blackhawk helikopterleri Caro Quintero’nun doğum yeri olan Babunica nahiyesine iniş yaptığında iş işten çoktan geçmişti.

Bir DEA yetkilisi, “Gene sızıntı” diye özetledi başarısızlığın sebebini.

Meksikalı yetkililer ise Caro Quintero’nun gücünde yolsuzluğun payının fazlaca sınırı olan bulunduğunu belirtiyor. Daha ilkin birçok başarısız operasyona katılmış olan üst düzey bir Meksikalı yetkili, “Adamları her şeyi denetim ediyor. Muhbirleri, muhafızları, dağlarda İHA’ları bekleyen elemanları var. Oldukça dikkatliler” diye konuştu.

ABD’li yetkililer ise Meksika topraklarının yüzde 30 ila 35’inin devlet denetiminde olmadığını ve kabahat örgütlerinin bu bölgelerde cirit attığını söylüyor. Caro Quintero bu gerçeğin en sağlam örneği kabul ediliyor. FBI’ın kaçaklar sıralamasında bir numarada yer almasına ve yerinin hepimiz tarafınca bilinmesine rağmen Meksika’nın bir türlü yakalayamadığı bu adam için “hayalet” benzetmesi yapılıyor.

DEA’in Mexico City’de bulunan ofislerinin toplantı odasının bir duvarında Enrique “Kiki” Camarena’nın portresi asılı. Bazı ajanlar yakalarında “Kiki’yi Hatırla” yazan iğnelerle geziyor. DEA bünyesinde bir ulusal anma günüyle Camarena’nın anısı taze tutuluyor.

Camarena’nın öldürülmesi, birçok açıdan DEA’in Meksika’daki varlığının ve bu ülkedeki uyuşturucu kartelleriyle mücadelesinin de kökenini oluşturuyor.

Camarena, DEA’in Meksika’daki ofisinde çalışmaya 1981’de başladı. 1985’e gelindiğinde “milyarlarca dolarlık bir uyuşturucu nakil hattını ortaya çıkarmaya fazlaca yakındı”.

Sadece 7 Şubat 1985 tarihinde eşiyle öğle yemeği yerken kaçırıldı.

ABD’li yetkililere gore, Camarena’yı kaçırma emrini veren, o sırada Guadalajara Karteli’nin lideri olan Caro Quintero’ydu. Amaç Camarena’dan informasyon almak ve yapmış olduğu başarıya ulaşmış soruşturma için kendisini cezalandırmaktı.

DEA’e gore, Camarena ağır işkencelerden geçirildi, hatta bu esnada ölmemesi için odada bir hekim hazır bulunmuş oldu. Camarena’nın cansız bedeni 5 Mart 1985 günü uzaktaki bir arazide naylona sarılarak gömülmüş halde bulunmuş oldu. Meydana getirilen otopside kafasına yaralanan ağır bir cisim sebebiyle öldüğü anlaşıldı.

Birkaç ay sonrasında Caro Quintero yakalandı ve federal mahkeme tarafınca Camarena cinayeti ve öteki suçlarının cezası olarak 40 yıl hapse mahkûm edildi. Sadece 2013 senesinde temyiz mahkemesi, davanın aslına bakarsak eyalet mahkemesinde görülmesi gerektiği sebebi öne sürülerek sonucu bozdu. Caro Quintero özgür kaldı ve derhal ortadan kayboldu. Birkaç gün içinde de RCQ Vazife Gücü hayata geçirildi.

KARTEL LİDERİ DE SIFIRDAN BAŞLIYORDU, AJANLAR DA

Vazife gücünün ilk lideri daha ilkin Guadalajara’da çalışmış ve bir zamanlar Camarena’nın oturmuş olduğu masada oturmuş bir ajandı. Aniden tüm işi Caro Quintero’yu yakalamak olmuştu. Fakat Caro Quintero 28 yıldır hapiste olduğundan oyunun haricinde kalmıştı. Söz mevzusu gizmen Washington Post’a, “Elinde ne bir telefon numarası ne de bir bağlantı vardı. Her şeye sıfırdan başlıyordu, doğal ikimiz de” diye söyledi o günleri.

RCQ Vazife Gücü’nün ilk operasyonu 2015’te gerçekleşti. Meksikalı askerler ve deniz piyadeleri ile beraber bir düzine Blackhawk helikopteri Babunica’ya indi. Ajanlar gözlerine inanamıyordu: Caro Quintero’nun gözcüleri var güçleriyle kaçmaya çalışıyordu.

Caro Quintero gideli esasen fazlaca olmuştu. Ajanların sonrasında öğrendiğine gore, Caro Quintero sık sık Sinaloa’nın helikopter inmesi mümkün olmayan tepelerine sığınıyordu. Meksikalı askerlerin ve ABD’li yetkililerin baskında edindikleri en mühim informasyon Caro Quintero’nun yaşam tarzıyla ilgiliydi: Kartel lideri on milyonlarca Dolar serveti olan bir adam şeklinde değil bayağı bir köylü şeklinde yaşıyordu.

Operasyon başarısız olmuştu fakat ABD’li ajanslar Caro Quintero’ya, “Seni unutmadık, hâlâ peşindeyiz” mesajı vermeyi başarmıştı. Sadece hedefe ulaşmanın 9 yıl alacağını onlar da tahmin etmiyordu.

* * * * *

2010’lara gelindiğinde Guadalajara’da vazife icra eden DEA ajanları huzursuzluk verici bir gerçeği kabullenmişti: Zamanlarının çoğunu Caro Quintero’nun yakalanmasına yardım için geçiriyorlardı. Fakat ofisten dışarı çıktıkları anda, ailesinin zenginliğinin işaretlerini her yerde görebiliyorlardı.

ABD hükümetine gore Caro Quintero, Guadalajara şehrinin en kıymetli taşınmaz malların bir kısmının sahibi: Aralarında apartman daireleri, evler, benzin istasyonları ve mağazalar bulunan bu taşınmazların bir kısmı DEA ajanlarının yaşadıkları yerlerin fazlaca civarlarında. Üstelik bu yatırımlar o denli başarıya ulaşmış ki hapiste ve kaçak olduğu dönemde Caro Quintero’nun emlak varlığı birkaç katına çıktı.

ABD Hakkaniyet Bakanlığı’ndan geçen yıl meydana getirilen açıklamada, “Quintero’nun, mallarını aile üyelerinin üstüne kaydettirerek, aslolan sahibin kendisi bulunduğunu gizlemeye çalmış olduğu iddia ediliyor” ifadeleri kullanıldı.

2019 ve 2021 yıllarında ABD Gömü Bakanlığı Meksika hükümetinden bu taşınmazlardan bir kısmına el konmasını istedi.

Sadece o noktada Caro Quintero’nun akrabaları çoktan şehrin mühim adları haline gelmişti bile. Tanınmış avukatlar tutarak el koyma girişimlerini kolayca püskürtmeyi başardılar.

2018’DEKİ AÇIKLAMALARI TESLİM OLMA SİNYALİ OLARAK ALGILANDI

Bir DEA ajanının, Guadalajara Jokey Kulübü’nde katılmış olduğu bir etkinlikte yaşamış olduğu vaka oldukça dikkat çekici bir örnekti.

Etkinliği izlerken başını istemsiz sağa çeviren gizmen aniden asla beklemediği birini görmüş oldu: Binicilik alanında Meksika’nın en başarıya ulaşmış sporcularından biri kabul edilen Hector Caro Quintero Elenes’i şu demek oluyor ki RCQ’nun oğlunu.

Gizmen o dakikaları, “Oldukça tuhaftı” sözleriyle özetledi ve ekledi: “Yana yakıla aradığınız insanın oğlu karşınızda duruyor.”

Caro Quintero’nun ailesi bilhassa de Hector mevzusunda fazlaca sayıda söylenti var. Mesela Jokey Kulübü’nden kaynaklar Hector’un atının bakıcısına havyar yedirdiğini söylemiş oldu. Bazı başka sporcular da Hector’un gözaltına alınma korkusuyla ABD’de düzenlenen binicilik yarışmalarına katılmayı reddettiğini belirtti.

Tüm bunlar olurken, Hector’un babası Meksika’nın tepelerinde bir çadırda yaşıyordu. 2018 senesinde Meksikalı araştırmacı gazeteci Anabel Hernandez’e bir röportaj veren Caro Quintero, devamlı operasyonların hedefi olmaktan bıktığını söylemiş ve “Eziyet çekiyorum. Tüm hükümetler art arda kuvvetli operasyonlar düzenliyor. Kendi kendime ‘Ne zamana kadar?’ diye soruyorum. Niçin?” ifadelerini kullanmıştı.

ABD’li yetkililer bu ifadeleri Caro Quintero’nun teslim olmayı düşündüğü şeklinde yorumladı.

Ismael Zambada, Nemesio “El Mencho” Oseguera ya da Joaquin “El Chapo” Guzman şeklinde kartel liderlerinin aksine, Rafael Caro Quintero yakalandığında gücünün zirvesinde değildi, bir düşüş yaşıyordu. Esasen Meksika’nın en fazla aranan kanun kaçağı olmasının sebebi de uyuşturucu ticaretindeki yolu değildi. Caro Quintero, Camarena cinayetindeki görevi sebebiyle aranıyordu. Eski bir DEA yetkilisi bu durumu, “Kapanmamış bir hesap vardı” diye tanım etti.

* * * * *

Peki Caro Quintero sonucunda nasıl yakalandı? Bu probleminin cevabı kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor.

Ramirez, Caro Quintero’nun yeriyle ilgili ipucunun, operasyondan bundan önceki gece köyde verilen bir partinin gürültüsünden şikayetçi olan bir komşudan geldiğini söylemiş oldu.

Meksika Birliği adına konuşan Tuğamiral Jose Orozco, deniz piyadelerinin Caro Quintero’yu “aylardır takip etmekte bulunduğunu” ve kartel liderinin yerini Donanma danışma biriminin belirlediğini söylemiş oldu.

Operasyona ilişkin informasyon sahibi olan bir ABD’li yetkili ise bambaşka bir hikâye söyledi.

Bu yetkilinin söylediğine gore, Caro Quintero soruşturmasında son dalga minimum 8 ay ilkin başladı. Bu bağlamda ABD’l DEA ajanları Meksikalı deniz piyadelerine danışma ve öteki alanlarda destek sağlıyordu. Lopez Obrador ile ABD Başkanı Joe Biden, 12 Temmuz’da Washington’da bir araya geldi. Bu görüşmenin peşinden Meksikalı üst düzey askeri yetkililer operasyona ona verdi. DEA yetkilileri operasyonun gelişimini takip etmekle beraber, Caro Quintero yakalandığında vaka yerinde değildi.

Meksikalı yetkililer soruşturma vakasının 3 gün ilkin gerçekleşen devlet başkanları görüşmesiyle ilgili olduğu görüşünü reddetti.

CARO QUINTERO’YU HASSAS BURUNLU MAX BULDU

Operasyonun öncesiyle ilgili görüşler farklılaşmakla beraber, tüm kaynaklar bir detay üstünde hemfikirdi: Deniz piyadeleri köye vardığında, Caro Quintero bir çalılıkta saklanmaya çalıştı ve 6 yaşlarında bir kan tazısı olan Max’i duyarlı burnu yardımıyla yakalandı.

Haber, Meksika basınına cuma öğleden sonrasında yansıdı. Tartışılan konuların başlangıcında Caro Quintero’nun yargılanmak suretiyle ABD’ye gönderilip gönderilmeyeceği geliyordu. (Haftalar ya da aylar sürebilen bu süreç halen belirsizliğini koruyor.)

ABD’nin Mexico City Büyükelçiliği’nde bir taraftan kutlama hazırlıkları yapılıyor bir taraftan da hummalı bir emek harcama yürütülüyordu. Yetkililer 20 milyon dolarlık ödülün kime nasıl paylaşılacağını kararlaştıraya çalışıyordu.

RCQ Vazife Gücü’nün eski ve güncel üyeleri, gönderdikleri kısa mesajlarla birbirlerini kutluyordu. Ajanlar bir taraftan da Caro Quintero’nun yeni çekilmiş fotoğraflarına bakıyordu.

Vazife gücünün kurucusu, “Simsiyah saçlarıyla gençleşmiş şeklinde görünüyordu” diye tanım etti kartel liderini.

(Düşen helikopterde 14 Meksika askeri yaşamını yitirdi)

“NASIL YAKALADIĞIMIZI BİZ BİLİYORUZ…”

Büyükelçilik’teki kutlamalar başlamadan üzücü haber geldi. Operasyona katılan Meksikalı deniz piyadelerini taşıyan helikopterlerden biri Sinaloa’da yere çakılmış 14 asker yaşamını kaybetmişti. (Kaza halen soruşturuluyor fakat ilk bulgular helikopterin yakıtının bittiğine işaret ediyor.)

Büyükelçilik görevlileri planlanan kutlamayı iptal etti.

Birkaç gün sonrasında Lopez Obrador günlük basın toplantısı için çıkmış olduğu kürsüde DEA’in Caro Quintero’nun yakalanmasında “direkt hiçbir görevi olmadığını” söylemiş oldu.

Bu izahat DEA ajanlarını şaşırtmadı. Lopez Obrador’un kendilerine hisse biçmemesi beklenen bir şeydi fakat gene de 9 senelik çabalarının bu şekilde noktalanmasını garip bulmuşlardı.

Eski ajanlardan biri son noktayı şu sözlerle koydu: “Onu nasıl yakaladığımızı biz biliyoruz. Aslolan mühim olan, yaşamının geri kalanını parmaklıklar ardında geçirecek olması.”